FIKIH VE İCTİHAD İLE İLGİLİ HADİSİ ŞERİFLER
FIKIH ve İCTİHAD
DERİN KAVRAYIŞ, HAKİKATİ ARAYIŞ
Abdullah b. Amr b. el-Âs, Allah Resûlü’nü (sav) şöyle derken işittiğini
nakleder: “Kuşkusuz Allah, ilmi kullarının arasından çekip almaz. Bilakis
âlimlerin vefatıyla ilmi alır. Sonunda hiç âlim kalmayınca, insanlar cahil
kimseleri önder edinirler. Onlara birtakım sorular sorulur, onlar da bilgisizce
fetva verirler. Böylelikle hem kendileri sapar hem de (insanları) saptırırlar.”
Hadis Kaynakları : (B100 Buhârî, İlim, 34)
Muâz’ın anlattığına göre, Allah Resûlü (sav) onu Yemen’e (vali
olarak) gönderirken aralarında şöyle bir diyalog geçmişti:
—(Sana bir dava geldiğinde) nasıl hüküm vereceksin?
—Allah’ın Kitabı’na göre hüküm vereceğim.
—(O konuda) Allah’ın Kitabı’nda bir hüküm bulamazsan?
—Resûlullah’ın (sav) sünneti ile (karar vereceğim).
—Resûlullah’ın (sav) sünnetinde de yoksa?
—Kendi görüşümle ictihad ederek bir karara varacak ve ona göre
hüküm vereceğim.
Bunun üzerine Hz. Peygamber “Resûlü’nün elçisini (Resûlü’nün arzuladığı
cevabı vermeye) muvaffak kılan Allah’a hamdolsun.” buyurmuştu.
Hadis Kaynakları : (T1327 Tirmizî, Ahkâm, 3; D3592 Ebû Dâvûd, Kadâ’, (Akdiye), 11)
İbn Abbâs’ın naklettiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: “Allah her
kimin iyiliğini dilerse, onu dinde fakih kılar (dinin inceliklerini anlama konusunda ona
kabiliyet verir).”
Hadis Kaynakları : (T2645 Tirmizî, İlim, 1)
Zeyd b. Sâbit, Allah Resûlü’nü (sav) şöyle derken işitmiştir: “Allah, bizden bir
hadis işitip, başkasına aktarana kadar onu belleyen kişinin yüzünü ak etsin. Fıkıh (dini
hakkıyla anlamaya yönelik bilgiler) öğrenip onu kendisinden daha kavrayışlı olanlara
aktaran nice kimseler vardır! Fıkıh öğrenen nice kimseler de vardır ki haddizatında
kendileri fakih (derin kavrayış sahibi) değildir.”
Hadis Kaynakları : (D3660 Ebû Dâvûd, İlim, 10; T2656 Tirmizî, İlim, 7)
Amr b. el-Âs, Allah Resûlü’nü (sav) şöyle derken işitmiştir: “Hâkim, hüküm
verirken ictihad eder (gücü nispetinde çaba sarf eder) de sonunda isabetli karar verirse,
iki sevap kazanır. Eğer ictihad eder de sonunda hata ederse, bir sevap kazanır.”
Hadis Kaynakları : (M4487 Müslim, Akdiye, 15)
Esed kabilesine mensup Vâbisa b. Ma’bed’in naklettiğine göre, Allah
Resûlü (sav) ona şöyle demiştir: “İyilik ve kötülüğü(n ne olduğunu) sormaya
mı geldin?” (Vâbisa diyor ki) “Evet” dedim. Hz. Peygamber, parmaklarını
birleştirip göğsüne vurarak üç defa “Kendine danış, kalbine danış ey Vâbisa!”
buyurdu (ve devam etti): “İyilik, gönlü huzura kavuşturan ve içe sinen şeydir.
Kötülük ise insanlar sana fetva verseler (onaylasalar) bile, gönlü(nü) huzursuz
eden ve iç(in)de bir kuşku bırakan şeydir.”
Hadis Kaynakları : (DM2561 Dârimî, Büyû’, 2)
